Da li južnjački akcenat nestaje? Nedavna studija četvorice istraživača sa tri univerziteta, koja je široko citirana u štampi, ukazuje na to da bi slavljeni i jedinstveni deo američke lingvističke kulture mogao biti ugrožen. Kao što je Vašington Post pisao, „Otegnuti akcenat Džordžije polako bledi…”. Promene akcenata često idu uz demografska pomeranja. Amerikanci su počeli masovnije da se sele na jug 1960-ih. Kao rezultat toga, južni gradovi su doživeli procvat. Naravno, doseljenici su sa sobom poveli i svoju decu.
Studija je otkrila da je južnjački akcenat najčešći među bejbi-bumerima, tj. rođenim od sredine 1940-ih do sredine 1960-ih, pre nego što se povećao broj migranata na jugu. Među generacijom X, (sredina ‘60-ih do ranih ‘80-ih), prisustvo južnjačkih zvukova opada, jer su se deca rođena u Džordžiji družila sa došljacima iz severnih gradova poput Bostona i Čikaga. Najmlađi stanovnici Džordžije, milenijalci i generacija Z, zvuče najmanje južnjački od svih. Kod njih nema niti jednog južnjačkog zvuka. Lingvisti u velikoj meri razlikuju akcente „unutrašnjosti” i „nizije” (govornici u unutrašnjosti će pre govoriti raht umesto right, na primer) i primećuju lokalne specifičnosti. To su akcenti južnjačkih belaca, na koje se studija fokusirala, iako južni beli i crni dijalekti dele mnoge karakteristike, od rečnika (tipično, y’all za drugo lice množine) do gramatike (npr. duplu negaciju: I ain’t got none).
Čuveno otezanje je u velikoj meri stvar „južnjačkog pomeranja samoglasnika“. Lingvisti klasifikuju samoglasnike najpre prema položaju jezika u ustima dok se izgovaraju: jezik može biti nisko ili visoko, napred ili nazad. (Zaokruživanje usana takođe menja zvučanje.) U južnoj varijanti, samoglasnik koji se na drugim područjima izgovara sa blago podignutim jezikom, ovde bude viši. Takođe se javlja „diftong“, fenomen kada dva samoglasnika brzo prelaze jedan u drugi. Pomeranje jednog samoglasnika takođe ima tendenciju da utiče na grupu samoglasnika, jer može doći do zabune ako se sličan samoglasnik ne promeni na isti način. Dakle, dress na jugu više zvuči kao driss, pri čemu mnogi samoglasnici postaju viši. Ali istraživači su otkrili da samoglasnici kod mlađih Džordžijanaca idu u drugom pravcu, u sklopu šire promene u izgovoru samoglasnika koja se dešava u Americi. Takvi govornici su skloni da izgovaraju cot i caught kao homofone, izazivajući drugu lančanu reakciju: samoglasnici u kit, dress i trap se spuštaju (u ket, drass i trop, mada ne sasvim).
Južnjačko otezanje je najpoznatiji američki govor; ljudi koji oponašaju stereotipnog Amerikanca usvojiće prizvuk južnjačkog akcenta, iako je on daleko od američkog standarda. Niti je najstariji. Istraživači su otkrili da govornici rođeni oko 1900. skoro da uopšte nemaju južnjački izgovor, koji je dostigao vrhunac dve generacije kasnije. Ako slušate govornika rođenog 1894. (snimak iz Lingvističkog atlasa koji je dostupan na mreži), čućete svakako južnjački zvuk, ali sasvim drugačiji od zvuka 70-godišnjeg Džordžijanca danas. Drugim rečima, glas juga koji se smatra ikoničnim za čitav region, noviji je nego što se pretpostavlja. Ipak, istraživači ne sugerišu da je ovaj akcenat na izdisaju, već samo da je manje prisutan kod mladih južnjaka. Pol Rid, lingvista sa Univerziteta u Alabami, primećuje da druga istraživanja pokazuju da je naglasak snažniji u ruralnim oblastima. Urbana Atlanta ne predstavlja celu Džordžiju (mada se njen procvat i širenje nastavljaju, pa se ponekad čini da će zauzeti celu državu).
Ako je južnjački akcenat zaista pred nestajanjem, to bi bila šteta. Srećom, ovaj trend nije neizbežan. Ali blaga promena južnjačkog akcenta takođe može da se tumači kao znak sve veće popularnosti juga. Amerikanci ponovo hrle u ovaj region. To je pozitivan fenomen u zemlji koja je partijski, vrednosno i religijski duboko podeljena. Jug je dugo imao jedinstveno mesto u istoriji i politici, kao i u jeziku. Njegova postepena integracija u ostatak zemlje, dok autsajderi otkrivaju njegove čari i tamo se odomaćuju, može da bude i dobra stvar.
(TheEconomist-ZTP)
